Γκρήκλις

Δεν έχω σκοπό να σας δώσω έναν λόγο για να χρησιμοποιεί κανείς γκρήκλις. Δεν είμαι ούτε υποστηρικτής τους, ούτε πολέμιός τους. Θα σας πω όμως γιατί δεν τα βρίσκω επικίνδυνα όπως παρουσιάζονται από διάφορους καλοθελητές και λοιπούς τσαρλατάνους.

Φοβάται ο Έλληνας ότι τα greeklish εκφυλίζουν τα Ελληνικά... Αυτό είναι ακριβώς το ίδιο παραμυθάκι που χρησιμοποιούσαν οι κάποτε ανασφαλείς για τον εκφυλισμό των Ελληνικών λόγω της ολοκληρωτικής στροφής από την Καθαρεύουσα στη Δημοτική και από το πολυτονικό στο μονοτονικό... Για να τα δούμε λίγο...

Ξεκινώντας από το πολυτονικό, βλέπουμε ότι πρόκειται για ένα σύστημα που αποτελεί μια σχετικά φίνα περιγραφή των μορφοφωνητικών κανόνων των Αρχαίων Ελληνικών, η οποία όμως ήταν εντελώς μη πρακτική για το ευρύ κοινό και άχρηστη στην καθημερινότητα, μιας και τα σύμβολα του πολυτονικού δεν είχαν κάποιο εμφανές αντίκρισμα. Αφού οι προαναφερθέντες μορφοφωνητικοί κανόνες πάνε πακέτο με τα Ελληνικά της εποχής του Περικλή και όχι με τα σημερινά, η χρήση του πολυτονικού -της περιγραφής δηλαδή της επίμαχης φωνολογίας- κρίνεται άχρηστη και πλεοναστική στην καθημερινότητα. Ένας γλωσσολόγος ξέρει πού χρησιμεύει η περισπωμένη, ως μέρος μιας περιγραφικής συμβολολογίας, όπως ξέρει επίσης ότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να τη χρησιμοποιεί κάποιος στον καθημερινό γραπτό λόγο, ούτε καν ένας φιλόλογος. Είναι ένα κατασκεύασμα, κυρίως -αν όχι μόνο- για την ευκολία των ερευνητών και την καύλα των ποιητών. Παρεμπιπτότνως, το ότι είναι κατασκεύασμα δεν το λέω εγώ, ένας "προοδευτικός" που θέλει να "καταστρέψει" οτιδήποτε εθνικό. Το λέει η ίδια η Ιστορία. Το πολυτονικό κατασκευάστηκε τα χρόνια του Βυζαντίου απλό λόγιους της εποχής που είχαν ήδη συνειδητοποιήσει ότι η γλώσσα υπόκειται σε αλλαγές, ως ένας τρόπος να διατηρηθεί στον γραπτό λόγο η φωνολογία μιας ήδη εκκλιπούσας μορφής των Ελληνικών.

Πίσω στα γκρήκλις όμως... Μιλάνε για αποσύνδεση της γλώσσας από την προέλευσή της και κουτσούρεμα της ετυμολογίας της, λόγω εισβολής στην ορθογραφία. Και με τέτοιες αφελής κινδυνολογίες θέλουν να πείσουν ότι το ελληνικό αλφάβητο είναι το μόνο απολύτως κατάλληλο για να τα εκφράσει όλα αυτά... Ή ότι έχει έστω κάποια σχέση απαραίτητα με όλα αυτά... Αρχικά ας πιάσουμε την ετυμολογία.

Η μόνη σχέση αλφάβητου και ετυμολογίας είναι ότι το πρώτο διευκολύνει την αποτύπωση της τελευταίας στο γραπτό λόγο. Εν τέλει, η ετυμολογία διαμορφώνει και την ορθογραφία, τον τυποποιημένο δηλαδή τρόπο γραπτής αποτύπωσης της γλώσσας, τόσο σε επίπεδο λεξιλογικό όσο και σε επίπεδο μορφοφωνητικών κανόνων. Έχει δε να κάνει και με την παραγωγική μορφολογία -εδώ να σημειώσω ότι η ορολογία που χρησιμοποιώ μπορεί να μην είναι δόκιμη, αλλά με έχουν πλανέψει αυτοί οι βρωμιάρηδες Αγγλοσάξονες... Γι' αυτόν τον σκοπό το ελληνικό αλφάβητο είναι βεβαίως ικανοποιητικά επαρκές. Όσο ακριβώς όμως μπορεί να είναι και το λατινικό, ή οποιοδήποτε αλφάβητο εν πάση περιπτώση, αν υπάρχει αποτελεσματική αντιστοίχηση των γραφημάτων με τα φωνήματα.

Να σας πω ποιος εισβάλει στην ορθογραφία; Το υπουργείο παιδείας και οι τσαπατσούλικες και στείρες μέθοδοί του. Βάζουν τα παιδιά του δημοτικού να μάθουν ορθογραφία μέσω επανάληψης, λες και βρισκόμαστε στο '20 -το 1920- λες και δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Θα πρέπει δηλαδή το παιδί να έχει οπωσδήποτε άσχημη εμπειρία από τη γνωριμία με την ίδια του τη γλώσσα. Και μετά γκρινιάζουν για τα γκρήκλις... Μαλάκες... Εν τω μεταξύ όποιος γράφει ορθογραφημένα Ελληνικά, ακολουθεί συνήθως και μια αυθαίρετη μεν, λειτουργική δε, προσωπική μέθοδο που προσεγγίζει ή θυμίζει την αντίστοιχη ελληνική ορθογραφία. Κοινώς γράφει "ορθογραφημένα" γκρήκλις, κάτι παράδοξο μιας και τα γκρήκλις δεν έχουν τυποποιημένη ορθογραφία.

Μιλώντας όμως για τυποποίηση, λέω να σας παραθέσω ένα πρόβλημα... Αναρωτηθήκατε ποτε τι θα κάνει οποιοσδήποτε Πατρινός με τα "λι" και τα "νι" του, που ακόμη κι εγώ χρειάζεται να τα βάλω σε εισαγωγικά για να καταλάβετε τι εννοώ; Κάποτε υπήρχαν προσφύματα, και μέσα σ' αυτά το j -γιοτ... Γιατί λοιπόν ο Πατρινός να μη γράφει το "λι" ως "lj" ή έστω ως "λj" και το "νι" ως "nj" ή "νj"; Η φωνολογία της πατρινής διαλέκτου δεν έχει δικαίωμα να συνεχιστεί; Ρώτησατε τον Κρητικό αν τον βολεύει το "σ" που χρησιμοποιούν όλοι οι Έλληνες και εκείνος το προφέρει ως "παχύ", φατνιακό;

Προφανώς δεν υποστηρίζω την χρήση των γκρήκλις ως λύση, κι αυτό για τον απλούστατο λόγο ότι το εν λόγω "πρόβλημα" δεν είναι όντως πρόβλημα στην πραγματικότητα. Στο σύνολο της Ελληνικής γλώσσας το παχύ "σ" με το δικό μας "σ" είναι αλλόφωνα. Είναι δηλαδή εκφορές του ίδιου συμφώνου που διαμορφώθηκαν αλλιώς από περιοχή σε περιοχή λόγω της διαφορετικής πορείας που πήρε κάθε διάλεκτος. Στην πραγματολογία και σημειολογία όμως, όπως και στην ετυμολογία, δεν έχουν καμία διαφορά... Ένα "σήμερα" με παχύ "σ" σημαίνει ακριβώς το ίδιο πράγμα με ένα "σήμερα" με το "σ" που εκφέρω εγώ. Άρα δεν υπήρχε ανάγκη να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό σύμβολο για το παχύ "σ". Απεναντίας αν γινόταν κάτι τέτοιο θα δυσκόλευε ενδεχομένως την επικοινωνία, γιατί θα δημιουργούσε περιττή κατηγοριοποίηση στην συνολική πληροφορία. Ό,τι ακριβώς συνέβη δηλαδή με το πολυτονικό. Από τη στιγμή που στα νέα ελληνικά το "ά" δεν έχει καμία διαφορά από το "ᾶ", η ταυτόχρονη χρήση των δύο τύπων δημιουργεί περισσότερη σύγχυση παρά καλή κατανόηση. Στο κάτω κάτω αν ο ομιλητής δεν μπορεί να επικοινωνήσει με την ίδια του τη γλώσσα, δεν θα μπορέσει να επικοινωνήσει και με τους συνομιλητές του. Για να γυρίσουμε όμως στο παράδειγμα με τα παχιά και μη παχιά σίγμα, μια πρακτική εμφανούς διαχωρισμού σε επίπεδο γραφημάτων θα δυσχέραινε εξίσου και την ετυμολογική προσέγγιση ενός λήμματος. Τελικά, μια τέτοια αντιμετώπιση εφαρμοσμένη σε γενικά πλαίσια θα δημιουργούσε ένα σωρό προβλήματα διαιρώντας τον πληθυσμό χωρίς κάποια ουσιαστική χρησιμότητα στον αντίποδα -κρατήστε αυτό το σημείο, μιας και παρακάτω θα αναφερθώ στην αυθόρμητη κανονικοποίηση των greeklish.

Όμως μισό λεπτό... Οι Πατρινοί μιλάνε τη διαλεκτό τους. Οι Κρητικοί επίσης, όπως βέβαια συμβαίνει και με ένα σωρό άλλους Έλληνες... Μιλάμε δηλαδή για ζωντανά γλωσσικά ιδιώματα που εξελίσσονται δυναμικά, συνεχίζοντας μια πορεία αιώνων. Συνδέονται λοιπόν με ένα, ως κάποιο σημείο καταγεγραμμένο, συγκεκριμένο παρελθόν, ακόμη κι αν κατά τα φαινόμενα δεν είχαν το απολύτως κατάλληλο και ταιριαστό εργαλείο-αλφάβητο για να εκφραστούν γραπτά... Τι δεν έπαθαν αυτές οι διάλεκτοι; Δεν "εκφυλίστηκαν"... Αξίζει επίσης να αναφέρω ότι η διάκριση διαλέκτου και γλώσσας είναι ένα τεχνικό ζήτημα και καμία σχέση δεν έχει με την φαινόμενη κοινή περί αυτής αντίληψη. Στην πραγματικότητα, ο όρος "γλώσσα" είναι πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο "διάλεκτος" σε ό,τι αφορά την καθημερινή τους χρήση -ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι. Στις σύγχρονες όμως κοινωνίες των εθνικών κρατών, κρίθηκαν αναγκαία τα κατασκευάσματα που ονομάστηκαν "επίσημες γλώσσες" στην προσπάθεια ενίσχυσης του αισθήματος κοινής ταυτότητας των πολιτών. Εν τέλει, "γλώσσα είναι μια διάλεκτος με δικό της στρατό, ναυτικό και αεροπορία"...

Ας συνεχίσουμε όμως με τις διαλέκτους, τις γλώσσες και την διαιώνισή τους κι ας πιάσουμε κάτι που αναφέρθηκε στην αρχή και δεν αναλύθηκε ακόμη. Τι μπορεί λοιπόν να πει κάποιος για την Καθαρεύουσα; Το μόνο που θα πω εγώ είναι ότι λάθη γίνονται και στις καλύτερες οικογένειες. Η Καθαρεύουσα ήταν μια χονδροειδέστατη ιδεολογική πατάτα που μόνο σκοπό είχε την ενίσχυση των ταξικών διακρίσεων. Αλλά, είπαμε, εγώ είμαι ο "προοδευτικός" που εχθρεύεται κάθετι εθνικό... Βέβαια αυτά τα λένε όσοι συνειδητά και τεχνιέντως συγχέουν το εθνικό με το εθνικιστικό, αλλά τι 'α κάν'ς; Σε κάθε περίπτωση είναι λάθος να προσποιείται κάποιος, πόσω μάλλον να πιστεύει, ότι μιλάει σωστά Ελληνικά επειδή χρησιμοποιεί αδρές ανακατασκευές οι οποίες στο εθνικιστικό φαντασιακό ταυτίζονται με την ιστορική πραγματικότητα... Κι ούτως ή άλλως δεν νομίζω ότι τίθεται υπό αμφισβήτηση η συνεχής πλύση εγκεφάλου υπέρ της "ορθής χρήσης" της γλώσσας. Από εκεί ξεκινήσαμε απόψε, άλλωστε. Και σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις άνθρωποι πασχίζουν να χρησιμοποιήσουν αρχαΐζοντες, εσφαλμένα κατασκευασμένους τύπους -όπως για παράδειγμα "αναπτύχθει" έναντι των ορθότερων "ανΕπτύχθΗ" και "αναπτύχθηκε"- χωρίς καν να είναι σε θέση να διαχωρίσουν τα γένη σε μια αντωνυμία. Κι όλο αυτό μόνο και μόνο επειδή έχουν πειστεί ότι ένας αρχαΐζων τύπος είναι πιο "όμορφος" ή τους προσδίδει άλλο κύρος -αλίμονο αν δεν θέλαμε να επιβάλλουμε ταξικές ανισότητες με κριτήριο τη γλώσσα, μαλάκες είμαστε να πρωτοτυπήσουμε;- άρα είναι αυτόματα και σωστός... Θεωρητικά λοιπόν θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η Καθαρεύουσα λειτούργησε ακόμη και ως τροχοπέδη στην γλωσσική ανάπτυξη του ελληνικού λαού. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει εν τέλει, κυρίως επειδή η γλώσσα δεν λειτουργεί βάσει των επιφανειακών σταθερών που συνηθίζουμε να αναγνωρίζουμε. Το αντίθετο συνέβη ουσιαστικά. Η πραγματική, φυσική γλώσσα λειτούργησε ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη της Καθαρεύουσας και τελικά της επιβλήθηκε. Το κάνει γενικά αυτό η γλώσσα. Δεν φοβάται ούτε τα κατασκευάσματα, ούτε τις τακτικές απόκρυψης είτε αυτές είναι ασυνείδητες είτε εσκεμμένες. Σε ποιες τακτικές απόκρυψης αναφέρομαι; Για να δούμε...

Στην Καρδίτσα δεν κάνει ζέστη... Κάνει ζέστΑ... Η τυπολογία της νέας ελληνικής χρησιμοποιεί το γράμμα ήτα για να δηλώσει την κατάληξη ουσιαστικών θηλυκού γένους, ενικού αριθμού -και όχι μόνο. Η χρήση της κατάληξης -α σε αυτήν την περίπτωση δεν προβλέπεται πουθενά από την γραμματική που διδάχθηκε κάθε ελληνόπουλο που έβγαλε δημοτικό, ισχύει όμως στην εν λόγω διάλεκτο. Γι' αυτό, το -η και το -α, σε αυτήν την περίπτωση θεωρούνται αλλόμορφα. Χρησιμοποιούνται για τον ίδιο λόγο και το γεγονός ότι είναι διαφορετικά φωνήματα και εκφράζονται γραπτώς με διαφορετικά γραφήματα δεν αλλάζει το νόημα του μορφήματος. Και υπάρχει πολύ καλός λόγος γι' αυτό, μιας και οι δύο τύποι έχουν προέλθει από έναν κοινό στο παρελθόν ο οποίος εκφερόταν με κάποιας μορφής εμπρόσθιο, ανοιχτό, μακρό φωνήεν, το οποίο αναπαριστόταν γραπτώς από το γράμμα Η αλλά ακουστικά δεν είχε καμία σχέση με το φώνημα το οποίο αναπαριστάται γραπτώς από το γράμμα Η/η την σήμερον. Αυτό το φωνήεν, με το ταξίδι του στο χρόνο, τράπηκε σε κάτι σαν ένα μακρό "α" από κάποιους πληθυσμούς, ακόμη πιο ανοιχτό και με ελαφρή οπίσθια τροπή, ενώ από άλλους σε ένα πιο κλειστό, το οποίο έδωσε τη σημερινή μορφή του φωνήματος που αναπαριστάται γραπτώς από το γράμμα Η/η σήμερα, έπειτα από συγχώνευση με το αντίστοιχο που αναπαριστάται από το Ι/ι. Τουτέστιν, οι Καρδιτσιώτες όχι μόνο δεν μιλάνε λάθος Ελληνικά, αλλά είναι η ζωντανή απόδειξη το σχολείο μάς μαθαίνει τα Αρχαία Ελληνικά λάθος -άλλου παπά ευαγγέλιο. Ωστόσο, αν ένας Καρδιτσιώτης γράψει "ζέστα", οι υπόλοιποι καρδιτσιώτες θα καταλάβουν ότι εννοεί αυτό που εγώ αποκαλώ "ζέστη". Ακόμη κι εγώ μια χαρά θα καταλάβω τι λέει, όπως συμβαίνει και με άλλες περιπτώσεις, τουλάχιστον όταν δεν είναι κάτι διαλεκτικά εντονότερο. Σε κάθε περίπτωση οι Καρδιτσιώτες, οι Κρητικοί, οι Μανιάτες, οι Δωδεκανήσιοι και οι υπόλοιποι ομιλητές των διάφορων ελληνικών γλωσσών έχουν τη δυνατότητα να διαιωνίσουν τη διαλεκτό τους, ανεξάρτητα από το τι γράφουν και με ποιο αλφάβητο. Τι δεν έπαθε η Καρδιτσιώτικη διάλεκτος; Δεν εκφυλίστηκε...

Σε τελική ανάλυση, κανείς Καρδιτσιώτης δεν διδάχτηκε ποτέ ότι το -α στο ζέστα είναι κατάληξη ουσιαστικών γένους θηλυκού, αριθμού ενικού. Τουναντίων, όλοι διδάσκονται ότι η "σωστή" κατάληξη είναι το -η. Κι όμως στην Καρδίτσα λένε ζέστΑ εδώ και πολλές γενιές με απόλυτη συνέπεια, μιας και είναι μορφοφωνητικός κανόνας της εν λόγω διαλέκτου. Κανείς Πατρινός δεν εφοδιάστηκε με προσφύματα, ή οποιοδήποτε άλλο σύμβολο για να γράφει τα "λι" και τα "νι" του. Κι όμως τόσες και τόσες γενιές πατρινών επιμένουν να μιλάνε λες και δεν μπορούν να ελέγξουν τους μύες της γλώσσας τους. Ποτέ κανείς Κύπριος δεν εφοδιάστηκε με σημεία που να υποδηλώνουν τη μουσικότητα του ιδιώματός του. Κι όμως οι Κύπριοι μιλάνε ακόμη όπως σχεδόν τραγουδάνε. Η γενιά των γονιών μου διδασκόταν ακόμη την καθαρεύουσα. Όπως και η γενιά των δικών τους γονιών. Ακούτε κανέναν να μιλάει καθαρεύουσα, πέρα από κάτι γελοίους ή γραφικούς τύπους; Άλλαξε η καθαρεύουσα την αυθόρμητη πορεία των Ελληνικών; Ναι, σαφώς, όμως μόνο το κομμάτι που ήταν εξ αρχής μέρος αυτής της πορείας. Κι η στροφή από πολυτονικό σε μονοτονικό; Χάλασε το σύμπαν, ε; Μόνο σύμφωνα με κάτι γραφικούς...

Τόσο λοιπόν ένα αλφάβητο όσο και η ορθογραφία μιας γλώσσας δεν εξυπηρετούν μόνο έναν σκοπό, αλλά μια πλειάδα σκοπών. Το ελληνικό κράτος χρησιμοποιεί το αλφάβητο που ως τώρα έχει καταγεγραμμένα μια καλή ισορροπία μεταξύ της ετυμολογικής του δυνατότητας, της δυνατότητας καταγραφής του φωνολογικού υποβάθρου της γλώσσας, της ευχρηστίας του, της οικειότητας του λαού με αυτό, των αδιαμφισβήτητων ιστορικών δεσμών και πολλών άλλων παραγόντων... Αυτό δεν σημαίνει ότι κανένα άλλο αλφάβητο δεν μας κάνει γι' αυτή τη δουλειά. Ή για οποιαδήποτε άλλη δουλειά όπως ας πούμε η αυτοπροβολή, η δήλωση διαφορετικότητας ή η χρήση μιας κοινωνιολέκτου... Ένα οποιοδήποτε δεκαπεντάχρονο με τα μυαλά στα κάγκελα δεν ενδιαφέρεται ούτε για τα θετικά στοιχεία ούτε για το μέλλον του ελληνικού αλφαβήτου και καλά κάνει, από τη στιγμή που μπορεί να έχει μια εξίσου ικανοποιητική γραπτή επικοινωνία η οποία θα είναι και πιο c00l!!! Και πιο κουλ είναι αυτό που κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση, είτε θετική είτε αρνητική... Όσοι πολεμούν τα γκρήκλις με κινδυνολογίες και μπαρμπαδοσοφίες ενδυναμώνουν στην πραγματικότητα τη χρήση τους. Κι εδώ έρχεται να συμπληρωθεί το σημείο του παζλ με την κανονικοποίηση των γκρήκλις. Τα γκρηκλις έχουν κανόνες. Πρώτ' απ' όλα βέβαια, είναι καλό να υπάρχει μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι είναι ένας κανόνας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους ότι κανόνες είναι ένα σύνολο από πρακτικές που πρέπει να ακολουθούνται επειδή είναι γραμμένες σε κάποιο εγχειρίδιο. Οι πραγματικοί κανόνες είναι αυτοί που ορίζονται από τις τάσεις που καταλήγουν να γίνονται νόρμες. Οι πραγματικοί κανόνες είναι αυτοί που ακολουθούνται αυθόρμητα από το σύνολο ή ένα μεγάλο μέρος του συνόλου ενός πληθυσμού. Στην πραγματικότητα ακόμη και οι καταγεγραμμένες πρακτικές έχουν καταγραφεί ως τέτοιες επειδή έχει παρατηρηθεί κάποια στιγμή στο παρελθόν ότι ισχύουν και ακολουθούνται αυθόρμητα. Η γραμματική λοιπόν και οι "κανόνες" της υπόκεινται στις τάσεις, τις πιέσεις και το αποτέλεσμα της διαμόρφωσης της γλώσσας, δεν υπόκειται η γλώσσα στους γραμματικούς κανόνες. Οι γραμματικοί κανόνες δεν είναι κάτι ιερό, είναι απλά μια περιγραφή της κατάστασης μιας γλώσσας την εκάστοτε στιγμή. Οποιοδήποτε εργαλείο χρησιμοποιείται για την τέλεση ενός συγκεκριμένου σκοπού λοιπόν υπόκειται στις τάσεις και τις πιέσεις που δέχονται οι χρήστες του. Έτσι και τα γκρήκλις. Τα γκρήκλις δεν είναι ένα αλφάβητο, είναι στην πραγματικότητα μια πλειάδα αλφαβήτων. Διαφορετικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν διαφορετικά σύμβολα για διαφορετικούς λόγους. Οι και-καλά-ζόρικοι-μα-συνάμα-ευαίσθητοι έφηβοι -σε αυτήν την περίπτωση γνωστοί και ως κάγκουρες- χρησιμοποιούν το γράμμα "c" στη θέση της συλλαβής "σε", το "n" στη θέση της λέξης "να" και το "s" στη θέση της λέξης "σου", διαμορφώνοντας έτσι ένα καινοτόμο -η πολύ οπισθοδρομικό, ανάλογα τη σκοπιά από την οποία εξετάζεται το ζήτημα- μεικτό σύστημα γραφής το οποίο προέρχεται από το λατινικό αλφάβητο. Στην προσπάθειά τους να αυτοπροσδιοριστούν ως υποσύνολο μέσα σε μια μεγαλύτερη μάζα, δημιουργούν ένα σύστημα γραφής που περιέχει ταυτοχρόνως γράμματα, ιδεογράμματα και συλλαβογράμματα. Όχι ότι κάτι τέτοιο διαφέρει πολύ από τον τρόπο που λειτουργεί σχεδόν κάθε αλφάβητο, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού. Απλά γίνεται πολύ εμφανέστερο. Ασφαλώς μπορεί να μην υπάρχει πλήρης και απόλυτη τυποποίηση, εδώ όμως μιλάμε για κανονικοποίηση. Αυθόρμητη χρήση ενός εκτεταμένου συνόλου υποδείξεων η οποία συμβαδίζει ενίοτε ακόμη και με την υιοθέτηση μιας ολόκληρης υποκουλτούρας. Το ίδιο συνέβη και με τους 13375P34K3R5, που αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν ως γράμματα τα γραφήματα που χρησιμοποιούν "όλοι οι υπόλοιποι" ως αριθμούς. Εγώ προσωπικά, ώντας ψυχαναγκαστικός, προτιμώ να χρησιμοποιώ γραφήματα που θυμίζουν τα αντίστοιχα ελληνικά όταν γράφω γκρήκλις, dhladh grafw kapws etsi... Άλλοι γράφουν πολύ απλοποιημένα, diladi malon kapos etsi. Πέραν του σταδίου του πειραματισμού όμως, και πέραν των περιπτώσεων στις οποίες υιοθετείται διαφορετικό προσωπείο, κανείς δε γράφει μία έτσι και μία αλλιώς.

Υπάρχει ένα ιδιαιτέρως ευρύ φάσμα μεθόδων, αντιλήψεων και πρακτικών που ακολουθούνται από τους ανθρώπους και διαμορφώνουν το γλωσσικό τους υπόβαθρο. Έτσι, σε κάθε σημείο αυτού του φάσματος συναντούμε και διαφορετική διάλεκτο, ιδιόλεκτο ή κοινωνιόλεκτο, η οποία χρησιμοποιείται για διαφορετικούς λόγους και σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις ακόμη και με αστείες έως και περίεργες σκοπιμότητες. Στην πραγματικότητα και τα Νέα Ελληνικά είναι σε μεγάλο βαθμό μια τυποποιημένη εκδοχή κάποιων διαλέκτων που τύγχαναν ευρείας χρήσης στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας σε παλαιότερες εποχές. Όλοι οι Έλληνες διδάσκονται μία Νέα Ελληνική "γλώσσα" με ένα αλφάβητο κυρίως για πρακτικούς λόγους... Μιλάνε όλοι οι Έλληνες με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας; Προφανώς όχι. Έχουν αντιμετωπίσει τα Ελληνικά πρόβλημα στο να διαιωνιστούν, κρατώντας ταυτόχρονα τους δεσμούς με το παρελθόν τους; Ακόμη κι αν έχουν περάσει ένα σωρό λαοί από τον ελλαδικό χώρο, με ένα σωρό διαφορετικά γλωσσικά υπόβαθρα... Απ' ό,τι φαίνεται, όχι... Αν χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις μας από την Ιστορία για να προσεγγίσουμε το ζήτημα, θα δούμε ότι οι Έλληνες, ανά περιοχές και περιόδους, πέρασαν από ρωμαιοκρατία, βενετοκρατία, φραγκοκρατία, αραβοκρατία, τουρκοκρατία και άλλες τόσες -κρατίες... Οι τοπικές διάλεκτοι δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. Αντ' αυτού ο Καποδίστριας μάς έβαλε την λέξη "κράτος" στη θέση της λέξης "ντεβλέτι", γιατί το "ντεβλέτι" είναι εξελληνισμένος τύπος του αραβικού دولة (dawlat), το οποίο μας ήρθε μέσω των Τουρκικών. Φαίνεται ότι χρειαζόταν λοιπόν μια σύνδεση με το παρελθόν μετά από την απελευθέρωση, αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπάρχει απόλυτη εννοιολογική συνέπεια με το αρχικό νόημα της ελληνικής λέξης "κράτος". Εφευρέθηκαν λέξεις όπως το "ποδήλατο", που ετυμολογικά ισχύει μια χαρά, τραβάει ρίζες από Αρχαία Ελληνικά και είναι επίσης φυσικότατη ως ελληνική λέξη, αλλά δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ προ Καποδίστρια. Δεν άλλαξαν όμως ποτέ λέξεις όπως ζάχαρη, δάνειο από τα αραβικά ξανά... Γιατί χρειαζόταν μια συνεκτική ελληνική γλώσσα, σύγχρονη με την εποχή της, που ωστόσο να παραμένει οικεία και πρακτική στη χρήση για τον πολύ κόσμο... Παρ' όλ' αυτά, διαλέκτους η ελληνική γλώσσα έχει ακόμη αμέτρητες. Και όπως έχει γίνει πλέον προφανές, οι διάλεκτοι αυτές συνδέονται άρρηκτα με το παρελθόν τους, και κατ' επέκταση το παρελθόν των Ελληνικών συνολικά, υπό περιπτώσεις πολύ αμεσότερα μάλιστα απ'όσο συνδέονται τα Νέα Ελληνικά, ως διάλεκτος αντιστοίχως, με τα αρχαία.

Εκφύλισε τη γλώσσα η συνεχής μεταστροφή από μια κατάσταση σε μια άλλη, ή ακόμη και η επιβεβλημένη χρήση ενός γλωσσικού προτύπου; Το αντίθετο μάλλον. Την διάνθισε. Την εμπλούτισε. Την διαιώνισε...

Υπάρχουν φυσικά και διάλεκτοι των Ελληνικών που δεν μιλιούνται πια... Υπάρχουν γλώσσες, χιλιάδες γλώσσες που δεν μιλιούνται πια... Αυτό ναι, είναι πραγματικός εκφυλισμός. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα που ο εκφυλισμός επιβλήθηκε, έγινε είτε εν αγνοία, είτε εν γνώσει τόσο αυτών που τον επέβαλαν όσο και αυτών στους οποίους επιβλήθηκε. Οι γλώσσες όμως υπακούν σε εξελικτικούς κανόνες παρόμοιους και ανάλογους, με αυτούς στους οποίους υπακούει η έμβια ύλη. Κι αυτό γιατί η γλώσσα, όχι η Ελληνική ή η Κινέζικη αλλά η κατάσταση της ομιλίας, είναι κάτι οργανικό. Μάλιστα, ως δευτερεύον σχόλιο αξίζει να σημειωθεί ότι η γλώσσα είναι μέρος της ανθρώπινης εξέλιξης. Εν πάση περιπτώσει το συμπέρασμα είναι ένα. Εάν μια γλώσσα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις που τίθενται δεν θα επιβιώσει, είτε μιλάμε για διάλεκτο είτε για την επίσημη γλώσσα ενός κράτους. Ο γλωσσικός πλούτος ενός λαού είναι μέρος της πολιτιστικής του κληρονομιάς αδιαμφισβήτητα και αν δεν διατηρείται ζωντανός, το λιγότερο που μπορεί να γίνει είναι να καταγράφεται προς διευκόλυνση των επόμενων γενεών. Το θέμα είναι όμως ότι οι διαδικασίες που θα οδηγήσουν είτε στον μαρασμό μιας γλώσσας, είτε στη διατήρησή της ως λειτουργικό εργαλείο επικοινωνίας είναι ως επί τω πλείστω ασυνείδητες και συλλογικές.

Επειδή ξεφύγαμε όμως από τα γκρήκλις, που δεν είναι γλώσσα αλλά μέθοδος γραφής, ας δούμε έναν παραλληλισμό...

Τουρκικό αλφάβητο δεν υπάρχει -αν και αυτό δεν είναι απόλυτα ακριβές... Στην αρχαιότητα, πολύ πριν αρχίσουν να χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο, πρώτου καν υιοθετήσουν το αραβικό αλφάβητο, χρησιμοποιούσαν το αλφάβητο Orkhon. Αυτό όμως δεν επέζησε... Επίσης η Τουρκική γλώσσα έχει ένα σωρό δάνειες και αντιδάνειες λέξεις από αραβικά, περσικά, ελληνικά και αγγλικά... Κάνουν όλ' αυτά την Τουρκική γλώσσα κάτι άλλο εκτος από Τουρκική; Την κάνουν έστω λιγότερο Τουρκική; Όχι. Ήταν όλ' αυτά μια φυσιολογική εξέλιξη; Ναι.

Ελληνικό αλφάβητο υπάρχει; Ναι, σαφώς και υπάρχει κι έχει αλλάξει ένα σωρό μορφές. Ίσως όχι πολύ ριζικά, ωστόσο έχει αλλάξει. Ανεξάρτητα από πού προήλθε -το οποίο είναι γνωστό τοις πάσι, είτε αρέσει σε μερικούς είτε όχι- το ελληνικό αλφάβητο είναι αυτό που χρησιμοποιείται για να αποτυπωθεί η Ελληνική γλώσσα. Αυτό δεν σημαίνει ότι μόνο με αυτό το αλφάβητο μπορεί να αποτυπωθεί η Ελληνική γλώσσα, ή ότι χρειάζεται απαραίτητα αλφάβητο. Θα μπορούσε να εκφραστεί και με συλλαβογράμματα. Για την ακρίβεια έχει ήδη εκφραστεί σε τουλάχιστον ένα χρονικό σημείο στην ανθρώπινη ιστορία με συλλαβογράμματα. Οι Μυκηναίοι έγραφαν με τη γραμμική Β'. Οι Μυκηναίοι ήταν ελληνικό φύλο. Η γραμμική Β' ήταν συλλαβογραφικό σύστημα γραφής, με λειτουργία παρόμοια με αυτήν των γιαπωνέζικων kana, όπου κάθε γράφημα αντιστοιχεί κατά κανόνα σε ένα ζεύγος φωνημάτων και όχι σε ένα φώνημα. Έπειτα από την κατάρρευση του ανακτορικού συστήματος που σηματοδότησε πρακτικά και το τέλος της Εποχής του Χαλκού οι Έλληνες υιοθέτησαν το αλφαβητικό σύστημα γραφής. Εκφυλίστηκαν τα Ελληνικά από μια τόσο ριζική αλλαγή; Για να πάρετε μια γεύση του τι σημαίνει ριζική αλλαγή σκεφτείτε τους εαυτούς σας να γράφουν Ελληνικά με ιδεογράμματα... Παρά λοιπόν αυτήν την πραγματικά κοσμογονική αλλαγή, ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούμε κομμάτια από τη γλώσσα των Μυκηναίων. Κάθε γλώσσα υποστηρίζει βεβαίως καλύτερα κάποια συστήματα γραφής από κάποια άλλα. Ωστόσο από τη στιγμή που μιλάμε για αλφάβητα, η ελληνική γλώσσα θα μπορούσε να γραφτεί ανετότατα με το λατινικό αλφάβητο, μιας και τα δύο εμπίπτουν όχι απλά στην ίδια κατηγορία συστημάτων γραφής, αλλά στην ίδια οικογένεια αλφαβήτων. Στο κάτω κάτω το λατινικό αλφάβητο είναι μια εξέλιξη του Ευβοϊκού αλφαβητου, ενός ελληνικού δηλαδή αλφαβήτου.

Ναι, η Ευρώπη, το περισσότερο μέρος της Αμερικής, ένα μεγάλο κομμάτι της Αφρικής και αρκετοί λαοί στην Ασία και την Ωκεανία γράφουν με λατινικό αλφάβητο... Γράφουν δηλαδή με την τροποποίηση ενός ελληνικού αλφαβήτου. Για να μην πιάσουμε και τα κυριλλικά αλφάβητα. Περίπου το σαράντα τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί ουσιαστικά μια μορφή, μια ανακατασκευασμένη εικόνα, του ελληνικού αλφαβήτου, πράγμα το οποίο αποτελεί μεν προϊόν της Αποικιοκρατίας και του Δυτικού Ιμπεριαλισμού, ωστόσο, αντί έστω να το εκμεταλλευτούμε ως γεγονός, εμείς οι Έλληνες με την ανοησία που μας δέρνει σνομπάρουμε τη χρήση του γιατί είναι "μόνω αιλυνικά ουγκ" -κι αν μπορούσα και το "ουγκ" να το γράψω ανορθόγραφα θα το έκανα. Και έχουμε πιστέψει τόσο πολύ στη μαλακία μας που φοβόμαστε ότι θα εκφυλίσει και τη γλώσσα μας... Γιατί "καταστρέφει την ορθογραφία"... Συμπέρασμα; Όλο αυτό είναι ενα αφήγημα το οποίο εξυπηρετεί πολιτικά παιχνίδια, το οποίο όσοι προωθούν ενεργά βασίζονται σε στοιχεία τόσο ακράδαντα όσο του Λιακόπουλου...

Εν τέλει και τα Ελληνικά, τα οποία παρεπιπτόντως έχουν και ένα σωρό δάνειες και αντιδάνειες λέξεις από αραβικά, τουρκικά, ιταλικά, γαλλικά και αγγλικά -μιλάμε κάθε μέρα για πόρτες, καφέδες, κεφτέδες, κέφια, ζάχαρες, κέτσαπ, καναπέδες, παπούτσια, ντουλάπια, σοβάδες, περβάζια, πατζούρια, ασανσέρ, καλοριφέρ, σόου, τοστ, μπέικον, πίτσες, μανό, ρεσό, σαμπό, σκαμπό, πλατό, στυλό ή στυλούς και ένα σωρό άλλα- μπορεί κάποια στιγμή να γράφονται με λατινικό αλφάβητο... Μπορεί κάποια στιγμή να γράφονται με κινέζικα ιδεογράμματα! Θα είναι λιγότερο ελληνικά; Όχι! Μόνο αν η γλώσσα καταλήξει να μιλιέται από μια χούφτα ανθρώπους, θα μπορεί να χαρακτηριστεί εκφυλισμένη και η μοίρα της μη αναστρέψιμη. Προς το παρόν μιλιέται από τουλάχιστον 15 εκατομμύρια ανθρώπους. Και πραγματικά, μετά από 34 αιώνες καταγεγραμμένης ελληνικής γλωσσικής ιστορίας, μετά από τόσες και τόσες αλλαγές φοβάστε τα γκρήκλις; Καταλαβαίνετε γιατί μου ακούγεται αστείο; Και ΝΑΙ, "ΣΤΥΛΟYΣ", φιλόλογε της πλάκας, ΣΤΥ-ΛΟYΣ. Εσύ που λες για άκλιτες ξένες λέξεις την επόμενη φορά να παραγγείλεις δυο πίτσα, τρεις καφέ και πέντε μπίρα, καραγκιόζη. Άκλιτες είναι οι λέξεις των οποίων η φωνοτακτική δεν συμφωνεί με την αντίστοιχη ελληνική. Αν συμφωνεί, δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να είναι άκλιτη. Πολλές φορές μάλιστα, με το δανεισμό εξαναγκάζεται η δάνεια λέξη να συμφωνίσει -όπως έγινε φέρ' ειπείν με το παπούτσι, αλλά όχι με την κέτσαπ.

Η γλώσσα είναι κάτι ζωντανό. Διαμορφώνεται ανάλογα με την εποχή, εξελίσσεται όσο περνάει ο καιρός και τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει αυτήν την διαδικασία. Κατά βάση, όταν σταματήσει αυτή η διαδικασία τότε είναι που η γλώσσα εκφυλίζεται. Μια γλώσσα η οποία έχει πάψει να εξελίσσεται είναι μια εκφυλισμένη γλώσσα. Και σας παρακαλώ αποτινάξτε από πάνω σας οποιοδήποτε αίσθημα κούφιας προγονολαγνείας. Ναι, ξαναγίνομαι ο "προοδευτικός" που μισεί το έθνος σύμφωνα με κάτι γραφικούς, εδώ όμως παραθέτουμε απλώς δεδομένα, δεν ψάχνουμε σαν κομπλεξικά δεκαπεντάχρονα να δούμε ποιος λαός την έχει μεγαλύτερη -την ιστορία του. Μην συγχέετε την έννοια της εξέλιξης με αυτήν της προόδου. Η εξέλιξη είναι κάτι που συμβαίνει, είναι πολλές φορές έξω από τα ανθρώπινα μέτρα και δεν έχει να κάνει με καμία αφελή ηθικολογία. Έχει να κάνει μόνο με τη συσσώρευση πληροφορίας σε μια χρονική πορεία προς και τη διαμόρφωση του συστήματος λόγω της συσσώρευσης αυτής. Δεν είναι μία σκόπιμη διαδικασία. Οι πληροφορίες δεν είναι καλές ή κακές, ούτε τα συστήματα γίνονται καλύτερα ή χειρότερα. Το μόνο που γίνονται είναι περισσότερο ή λιγότερο λειτουργικά, χωρίς όμως να είναι στόχος να γίνουν είτε το ένα είτε το άλλο. Το καλό ή κακό αποτέλεσμα, η έννοια της προόδου και της οπισθοδρόμησης επιβάλλονται από τα αφηγήματα και τη στόχευση των ανθρώπων.

Ένα αλφάβητο είναι απλά ένα αλφάβητο. Μπορεί ένας λαός να εφηύρε το αλφάβητο με το οποίο εκφράζει γραπτά τη γλώσσα του, ή μπορεί να το δανείστηκε. Καμία σημασία δεν έχει αυτό για την εν λόγω γλώσσα και στην πραγματικότητα πολύ περισσότερη επιρροή ασκεί η εκάστοτε γλώσσα στο εκάστοτε σύστημα γραφής παρά το σύστημα γραφής στη γλώσσα.

Θα μπορούσα βέβαια να μην αναλύσω τίποτα απ' όλα αυτά και να αναφέρω απλούστατα ότι υπάρχουν σίγουρα εκατοντάδες -αν όχι χιλιάδες- γλώσσες που ακόμη και σήμερα δεν γράφονται. Σύμφωνα με το ηλίθιο επιχείρημα περί εκφυλισμού μιας γλώσσας λόγω "λάθος τρόπου γραφής" της, μια γλώσσα που πάσχει από ολοκληρωτική έλλειψη γραφής δεν θα έπρεπε καν να μιλιέται. Κι αν το πάω λίγο παραπέρα και αναφέρω ότι για χιλιάδες χρόνια οι γλώσσες είχαν μόνο προφορικό λόγο, τι θα γίνει; Βραχυκύκλωμα και πενταπλό εγκεφαλικό; Η γλώσσα είναι ομιλία. Η γραφή είναι μια εφεύρεση, ένα πολιτισμικό απότοκο κι εν τέλει ένας τρόπος διευκόλυνσης της επικοινωνίας μεταξύ άλλων. Δεν λέω βέβαια ότι δεν είναι κάτι σημαντικό... Φυσικά και είναι... Δεν είναι όμως η βάση της γλώσσας, είναι στην καλύτερη ένα επιφανειακό κομμάτι της.

Τελικό συμπέρασμα; Προσέξτε με τι ταυτίζεστε γιατί πολλά από αυτά που μας έχουν μάθει να ταυτιζόμαστε είναι εντελώς λάθος. Κι όσο για τα γκρήκλις πείτε μου ότι σας πειράζουν αισθητικά. Ναι, το δέχομαι αδιαπραγμάτευτα... Όλα τ' άλλα είναι για τους ανασφαλείς ή τους αφελείς...